Aantekeningen bij de Bijbel
Vragen, overdenkingen en achtergronden over de Bijbel,
welke resulteren in allerlei aantekeningen.
welke resulteren in allerlei aantekeningen.
Regenboog (Hebreeuws קֶשֶׁת H7198, Grieks ἶρις G2463), is een gekleurde cirkelboog die aan de hemel waargenomen kan worden als de zon tegen een nevel van waterdruppeltjes aanschijnt en de zon zich achter de waarnemer bevindt. Het is een optisch effect dat wordt veroorzaakt door de breking en weerspiegeling van licht in de waterdruppels.
De regenboog wordt voor het eerst genoemd in Genesis 9:13-14 als belofte dat er nooit meer een zondvloed zal komen.
Het is de gewoonte om bij het zien van de regenboog het volgende gebed uit te spreken בָּרוּךְ אַתָּה יהוה אֱלֹהֵינוּ מֶלֶךְ הָעוֹלָם, זוֹכֵר הַבְּרִית, וְנֶאֱמָן בִּבְרִיתוֹ, וְקַיָּם בְּמַאֲמָרוֹ brk ʾth yhwh ʾĕlōhênû melek hāʿôlām zôkēr habbĕrît wĕneʾĕmān bibrîtô wĕqayyām bmʾmrw "Gezegend zijt U, HEER, onze God, Koning van het universum, die herinnert de schepping, die trouw is aan [Gods] verbond en [Zijn] belofte houdt".
Een regenboog wordt alleen dan waargenomen wanneer we, met de rug naar de zon, kijken naar een wolk waaruit regen valt die door het zonlicht wordt beschenen. De meest opvallende (en voorkomende) is de hoofdregenboog met een straal van 42° met als tegenpunt de zon als middelpunt. Van de cirkel is meestal slechts een klein gedeelte zichtbaar, omdat enerzijds zich niet overal regendruppels bevinden, en anderzijds doordat aardoppervlak en/of bebouwing het zicht op de boog verstoren. Vanuit de lucht (ballonnen en vliegtuigen) is het mogelijk om een complete cirkel waar te nemen. Buiten de hoofdregenboog is dikwijls een tweede bredere en lichtzwakkere boog, de bijregenboog, zichtbaar. Het middelpunt is weer het tegenpunt van de zon, de straal bedraagt nu ca. 51°. Tussen de bogen ziet de hemel er vaak donkerder uit dan binnen de hoofdboog of buiten de bijboog.
De kleurrijkdom van de regenboog bestaat uit de spectrale kleuren, in meerdere of mindere mate onderling vermengd. Bij de hoofdregenboog bevindt zich het rood aan de bolle buitenzijde, het violet aan de holle binnenzijde. De kleurenvolgorde van de bijregenboog is juist andersom, zodat de bogen hun rode kanten naar elkaar toekeren. De lichtsterkte van de boog is gewoonlijk het grootst aan de voet. De begrenzing is aan de rode kant van de beide bogen scherper dan aan de violette kant. Dikwijls kunnen binnen het violet nog zgn. overtallige bogen worden waargenomen. Ze zijn het duidelijkst zichtbaar bij het hoogste punt van de regenboog en worden vaak sterker tegen het einde van de bui. In de kleuren van de overtallige bogen overheerst gewoonlijk het rose, groen en violet. In zeldzame gevallen kan men ook bij de bijregenboog overtallige bogen waarnemen.
Onder atmosferische reflectie wordt de afbuiging van zonlicht verstaan door waterdeeltjes in de lucht. Het meest bekende fenomeen in deze categorie is de "regenboog" welke vaak na of tijdens een regenbui te zien is.
| 1. Kleine kring van 22° 2. Bijzon van kleine kring. 3. Grote kring van 46° 4. Zuil 5. Parhelische kring 6. Omhullende halo 7. Circumzenithale boog. |
Een van deze atmosferische reflecties is de bijzon. We kunnen dit vergelijken met een ruit of een spiegel waar de Zon in wordt weerkaatst en daardoor een andere schaduw veroorzaakt bij een object. Deze bijzonnen kunnen soms erg helder zijn, en vooral als de Zon zelf nog eens bedekt is door een wolk een apart schaduwen spel veroorzaken. De duur van zo'n fenomeen is van een paar secondes tot hooguit een kwartier.
Van de optische verschijnselen die in de lucht kunnen worden waargenomen, geniet de regenboog de grootste bekendheid. Vele beschrijvingen van de regenboog kunnen we terugvinden in de Sumerische, Babylonische, Griekse en andere verhalen. Zo zien we niet allen in de Griekse mythologie de godin Iris gepersonificeerd als de regenboog, ook andere volken associëren de boog met goddelijke zaken of voorstellingen en in veel legenden komt hij voor. Afwisselend wordt er een positieve en negatieve betekenis aan gehecht. Dichters, schilders en geleerden vonden in de regenboog een gezamenlijke bron van inspiratie. De visie van de kunstenaar komt niet altijd overeen met die van de wetenschapsman, die de regenboog probeert te verklaren. Maar ook degenen die een verklaring zochten voor de regenboog waren het dikwijls onderling oneens. Meerdere malen in het verleden dacht men de definitieve verklaring gevonden te hebben; ten onrechte, naar later bleek, omdat het laatste woord erover nog niet gesproken was en is. Een van de fouten die gemaakt werd, was dat een zo groot vertrouwen werd gesteld in de als volledig beschouwde theorie, dat controle ervan door middel van waarnemingen werd nagelaten. Omdat de regenboog vaker wordt 'opgemerkt' dan 'waargenomen', volgt hier een beschrijving van dit prachtige natuurverschijnsel.
Aangemaakt 22 mei 2006
     |
Zie de huisregels welk commentaar wordt opgenomen!
