Literatuur

• Diverse Auteurs , NetBible, , [2007], , tn The general scholarly consensus on the word תְּחָשִׁ֖ים (t^ehasim) is that it is Egyptian in origin. The Arabic tuhas or duhas is a dolphin, and so some think the porpoise is meant-something like a dolphin or porpoise (cf. NASB). They are common in the Red Sea; their skins are used for clothing by the bedouin. The word has also been connected to an Egyptian word for "leather" (ths); see Driver, 265. Some variation of this is followed by NRSV ("fine leather") and NLT ("fine goatskin leather").
• Francis Brown, S.R. Driver, Charles A. Briggs , Brown-Driver-Briggs Hebrew and English Lexicon, , [1994], 8476, • I . תַּ֫חַשׁ S 8476, 8477 TWOT 2503 GK 9391, 9392 n.m. taḫaš, a kind of leather or skin, and perhaps the animal yielding it ( prob. the dugong , cf. Arabic تُخَسٌ
  ( tuḫasun ) dolphin , Thes ¹⁵⁰⁰ D i -Ry Ex 25:5 Post ^HastDB BADGER ; Assyrian taḫšu ( Dl Baer Ezech. xvi ), for which Dl Prol . 77 ff.; HWB 705 conj. meaning sheep(skin) ; Bondi Egyptiaca
  Bäd Bädekers Egypt; Onk Targum of Onkelos. Ry V. Ryssel.
  Dl Friedrich Delitzsch. Dl Friedrich Delitzsch, Wo lag das Paradies? Bondi J. H. Bondi, Hebr. Lehnwörter in Hieroglyphischen Texten.
  1 ff. cp. Egypt. t…ḥś , leather; v. summary of views M’Lean-Shipley Ency. Bib. BADGERS ’ SKINS ) ;— abs. ת׳ Nu 4:6 +, תָּחַשׁ v 8 +; pl. תְּחָשִׁים Ex 25:5 +;—leather used for (woman’s) sandals Ez 16:10 ; elsewhere for cover of tabernacle Nu 4:25 , עוֹר ת׳ v 6, 8 , 10 , 11 , 12 , 14 , עֹרֹת (הַ)תְּחָשִׁים Ex 25: 5; 26:14 ; 35:7 , 23 ; 36:19 ; 39:34 (all P).
• A.S. Onderwijzer , Rashie's Pentateuch commentaar II, שמות, , [1897], 348, תְּחָשִׁ֖ים een soort wild, dat er niet [anders] was, dan op dat tijdstip [van den bouw der "Woning"]; en het had verscheidene kleuren; daarom wordt het [door Onkolos] vertaald: סַסְגּוֹנָא, dat zich verheugt [סס van שוש] en praalt met zijne kleuren [גונא, van גון, kleur] (Shabb. 28a en b, vgl. Tanch.)
• - - , Algemeen, , blue processed skins
  (Rabbi Yehudah, Yerushalmi, Shabbath 2:3; Arukh s.v. Teynun; Koheleth Rabbah 1:9; Josephus 3:6:1, 3:6:4; Septuagint; Aquilla). Tachash in Hebrew. Others have 'black leather' (Saadia; Ibn Janach), that is, leather worked in such a manner as to come out dark and waterproof (Avraham ben HaRambam). In ancient Egyptian, tachash also denotes a kind of specially worked leather. See Ezekiel 16:10.
  Other sources identify tachash as a species of animal. Some say that it is the ermine (Rabbi Nechemia, Yerushalmi, loc. cit.; Arukh, s.v. glaksinon. The word galy axeinon denotes the ermine, a member of the weasel family imported by the Axenoi (see Jastrow). Others state that it is a member of the badger family (Rashi on Ezekiel 16:10).
  Others say that it is a colorful one-horned animal known as a keresh (Yerushalmi, loc. cit., Shabbath 28b; Tanchuma 6; Rashi; cf. Chullin 59b). Some say that this is a species of wild ram (Ralbag), possibly an antelope, okape or giraffe. Some see the one-horned creature as the narwhal (Mondon monoceros) which has its left tooth developed into a single long horn-like appendage. This animal, which can grow to be over 16 feet long, is occasionally found on the southern Sinai shores.
  In Arabic, tukhush denotes the sea cow or dugong (Dugong hempirchi) an aquatic mammal which is found on the shores of the Sinai. Some thus say that the tachash is a type of seal, since its skins were used for the tabernacle's roof, and sealskins were often used for this purpose (cf. Pliny 2:56).
• - - , Algemeen, , Andis Kaulins, Ancient Egypt Blog, Hebrew tahas and Ancient Egyptian ths , [19 september 2005]
• Encyclopedie , The Catholic Encyclopedia,, BADGER, BADGER. -- No mention of the badger (meles taxus) is found in the D.V., whereas the A.V. regularly gives it as the English equivalent for táhásh. The skin of the táhásh is repeatedly spoken of as used for the outer cover of the tabernacle and the several pieces of its furniture. The old translations, and the D.V. after them, understood the word táhásh to mean a color (violet; Ex., xxv, 5; xxvi, 14; xxxv, 7, 23; xxxvi, 19; Num., iv, 10, 25; Ezech., xvi, 10); but this is a misrepresentation; so also is the rendering of the A.V.; for though the badger is common in Palestine, yet the Hebrew name most probably indicates the dugong (halicore hemprichii or halicore tabernaculi), a very large species of the seal family living in the Red Sea, the skin of which is used to the present day for such purposes as those alluded to in the Bible.
• Krant , NRC, , Ewoud Sanders, [2 juni 2002] MAROKIJN. Marokijnleer, meldde een lezer ter aanvulling, ,,werd gebruikt om boeken in te binden, (de kaft dan) en het is dun en stevig, en lijkt wel wat op tabaksblad qua structuur. In het Engels (of eigenlijk: het Amerikaans) word morrocan bound wel gebruikt als uitdrukking voor in leer gebonden delen. Bob hope heeft een liedje gezongen dat-ie morrocan bound is, of te wel onderweg naar marroko, maar ook een 'standaard werk'.
  Dat van Bob Hope wist ik niet, maar het is mij bekend dat marokijnleer (kortweg marokijn) veel is gebruikt om boeken in te binden. Vooral chique boeken werden vaak ingebonden in dit kostbare, geverfde geitenleer en met name de Fransen waren er dol op. In een gedicht over Verlaine schreef Slauerhoff dan ook: Zijn werk ligt nu in marokijn gebonden
  Bij jonge vrouwen in lauw-warm boudoir
  Of onder hun kussen: hij vond vaak geen sponde
  Dan kille banken langs het triest trottoir
  Marokijn blijkt de Europese naam te zijn voor geitenleer uit Marokko of een imitatie daarvan. In Marokko zelf heet het heel anders, namelijk filali of fileli, naar de provincie Tifilalet, waar het op grote schaal wordt gemaakt.
  Ik schreef ooit over dit leer in het Geoniemenwoordenboek, een boekje over woorden die zijn afgeleid van geografische namen. Ik ben zo vrij uit eigen werk te citeren:
  Al in de 15de eeuw ontwikkelden Marokkaanse leerbewerkers een techniek om geitenleer te verven. Twee eeuwen later gold het rode marokijn uit Fez als 'het fijnste leer uit Barbarije'. In de 18de en de 19de eeuw werd marokijn ook op grote schaal gemaakt in Syrië, op Cyprus en vooral in Turkije. Diverse 19de-eeuwse naslagwerken wijzen op de grote terughoudendheid van de Turken om iets over de produktietechniek los te laten. Zo schreef Nieuwenhuis in 1825 over het Marrokijn-leder: "De Turken houden de bereiding van hetzelve zoo geheim, dat zij door geene aanbiedingen van geld tot derselver ontdekking zijn over te halen. Men weet echter, dat zij kalk, smak [d.i. sumak, een heester], galnoten, hondsdrek, de huisjes van den eikel der Velanischen eik, meekrap, cochenille, vermillioen, de schel van den granaat-appel, en het zaad van eenen rhamnus daartoe gebruiken." Overigens overdreef Nieuwenhuis wel een beetje, want al in 1771 had Chomel uitvoerig beschreven hoe je rood, zwart, geel en blauw marokijn kon maken. "Het beste marroquin is week, zagt en smeudig in het aanraaken", aldus Chomel, die in totaal drie bladzijden wijdt aan de vervaardiging van dit leer.
• Tijdschrift , Met Andere Woorden, Journal, [0], 05/3 p11-13, Dr. J. van Dorp: In de oudste vertalingen van het Oude Testament heeft men tachasj steeds in verband gebracht met een bepaalde kleur: violet of paars. Omdat het woord tachasj meestal voorkomt in combinaite met 'or, 'huid, vel', zou het ook kunnen verwijzen naar een dier. Volgens de middeleeuwse commentator Rasji zou een speciaal geschapen, verder onbekend gebleven diersoort zijn bedoeld, dat alleen voorkwam in de tijd dat de tabernakel door Mozes werd gebouwd. Anderen zijn van mening dat tachasj verwijst naar een dolfijn, een zeehond, een narwal, een geit, een giraf of een okapi. In bijbelvertalingen komt de dolfijn nogal eens voor. Zo is de tabernakel volgens de bekende Franse Traduction Oeceménique de la Bible bedekt door een kleed van dolfijnvellen. Die vertaalkeuze kan te maken hebben met het feit dat het Hebreeuwse woord tachasj verwantschap vertoont met een Arabisch woord dat 'dolfijn, tuimelaar' betekent. De Statenvertalers hebben 'orot tachasjiem aan het slot van Exodus 26:14 weergegeven met 'dassenvellen'. Zij doen dat ook op de andere bovengenoemde tekstplaatsen. De statenvertalers volgden op dit punt de vertaling van Luther en de King James Version. In de grammatica (met woordenlijst) van Reuchlin uit 1506 wordt de weergave van tachasj met 'das' uitdrukkelijk vermeld. Het is wel de vraag of de das überhaupt bekend was in het oude Nabije Oosten.

  In de NBG-vertaling 1951 is het woord tachasj in Exodus en Numeri onvertaald gelaten. De vertalers kozen voor 'tachasvel(len)'. Maar in Ezechiël 16:10 beslitste de vertaler anders. Daar is in de NBG-vertaling 1951 een bepaalde kwaliteit van het tachasvel benadrukt. Het gaat om schoeisel van tachasj, en in de context van dure kleren en sieraden heeft de vertaler van Ezechiël de voorkeur gegeven aan de associatie met een kostbare leersoort: 'Ik bekleedde u meet een kleurig geborduurd gewaad, schoeide u met het kostbaarste leder (=tachasj), wond u een fijn linnen hoofddoek om en hulde u in zijde.' Deze interpretatie ligt ook aan de basis van de weergave van tachasj met 'fijn leer' in de Willibrordvertaling en de Groot Nieuws Bijbel. Bij de opvatting in niet onbelangrijk dat tachasj ook wel als een Egyptisch leenwoord (tˍḥś = 'fijn leer') wordt beschouwd.

  De passage in Ezechiël 16 biedt een klein, maar belangrijk aankonopingspunt om achter een andere betekenis van tachasj te komen. Bedoeïenen op het oostelijk deel van het Sinaïtisch schiereiland zouden van oudsher sandalen vervaardigd hebben van de huid van de doejong, een soort zeekoe die tot het begin van de negentiende eeuw in grote aantallen voorkwam in de Golf van Aqaba en de Rode Zee. De huid van de doejong is via Ezechiël 16:10 met de bouw van de tabernakel in verband gebracht. Ook Schouten was de overtuiging toegedaan dat het buitenste dekkleed van de tabernakel gefabriceerd moest worden van zoekoevellen, al gebruikte hij voor zijn model een ander materiaal. In verschillende moderne bijbelvertalingen is die betekenis van 'orot tachasjiem overgenomen. De vertaling van Exodus 26;14 in De Nieuwe Bijbelvertaling luidt: 'Maakt voor deze tent een dekkleed van rood geverfde ramsvellen en dek dat weer af met een kleed van zeekoevellen.'

---

Mede mogelijk dankzij